Novités
Tofles enigmatiches dl Museum Ladin Ciastel de Tor te na mostra y pra n cunvëni internaziunel
|
Passa 300 de chësta tofles ie cunesciudes, ma sun la funzion che chëstes ëssa pudù avëi ne sàn tan che nia, daviadechël ieles numinedes enigmatiches. Pra l cunvëni iel stat ntëur a 30 reladëures da duta Europa che à purtà dant l contest te chël che la tofles ie unides abinedes: nsci iel unì adalerch studiëusc y archeologs dala Talia, Franzia, Austria, Germania. Croazia, Slovenia, Cechia, Slovacchia, Bulgaria y Romania. Per cie che reverda la giavedes archeologiches ie la Talia dl Nord cun l raion dl Lech de Garda, (Bande di Cavriana, Castellaro Lagusello, Desenzano y Lonato) y l Lech de Ledro, Gavardo, Lech Lucone a Polpenazze che demostra la cunzentrazion plu auta d’Europa de tofles enigmatiches abinedes. Nteressant ie l fat che chësta tofles vën ora de cuntesc’ archeologics che vën datei, aldò de criters scientifics, al Tëmp dl Bront Antich y Mesan, chël uel dì ntëur a 2100– 1400 dan Gejù Crist. Tofles enigmatiche iel nce unides abinedes te nosta provinzia y plu avisa 2 tofles tl sit archeologich de Albanbühel dlongia S. André, 1 na na tofla tl sit Nössing dlongia Persenon y bën 4 tl sit de Sotciastel a S. Linert tla Val Badia. Chisc sic fova duc canc nsediamënc fortifichei y per cie che reverda Sotciastel iel da junté leprò che i abitanc de chësc post se à lascià ju ntëur ala fin dl Tëmp dl Bront Antich y ntan l Tëmp dl Bront Mesan ( 1600 – 1250 dan Geju Crist, coche l vën nce spiegà apuntin tla sala dedicheda a sit tl Museum Ladin a San Martin). La carateritiches morfologiches dla tofles abinedes ie feter dlonch la medemes, nce sce i singui sic ie a cënc de chilometri de destanza l’un da l’auter. L material te feter duc i caji ie la mauta cun vel ejëmpl de piera. La dimensions de chisc obiec ie plutosc pitles cun ca. 10 cm de autëza y 5 cm de larghëza. Chësta tofles ie caraterisedes da sënies particuleres ma l vën adurvei feter for i medemi te cumbinazions desferëntes. Propi sun chisc sënies ie stac i studiesc a se fistidië dassënn per purvé a capì ciun che ëssa pudù vester si sinificat o per cie che i ie unì realisei. Trueps esperc ie dla minonga che l se trata de “pitograms” cun povester la funzion de trasmëter, a chiche fova a cunescënza de chësc codesc, na situazion, n pensier o na esigënza. Dal mumënt che l se trata de ipoteses iel sautà ora mo truepa minonghes: elemënc per la comunicazion o propiziazion culturela, elemënc adurvei per marciadé o apusté materies primes y nsci inant. Per l’ucajion ie nce unida metuda a jì na mostra che à abinà adum ca. 100 tofles sun passa 300 che ie cunesciudes nchin sën tl Europa. Tla 36 vetrines iel nce n pert metui ora materiai che ti dà n contest ala tofles, chël uel dì obiec che ie unì abinei ntan la giavedes archeologiches adum ala tofles enigmatiches. Danter i 35 museums che à metù a disposizion l material per la mostra iel nce l Museum Ladin Ciastel de Tor de San Martin. L Museum Ladin à mprestà duta la cater tofles che de regula ie metudes ora ti salamënc dl museum a San Martin, ma nia mé: te chësc contest vëniel laurà inant nce pra la nrescides scientifiches se nuzian di mesums tecnologics plu moderns che ie aldidancuei y che pudëssa judé a paradlé la desferënta tofles. Defati uniral fat na scansion 3D di pec a na moda che tres na software fata aposta per dut l proiet “Enigma” sibe mesum museré ju avisa l pez, ma dantaldut i sënies che uni singul pez à. Cun chisc aparac iel puscibl capì sce i sënies che ie unì fac sun n sit archeologich ie i medemi de chëi adurvei te d’autri ejëmpli, l ie donca mesum museré ju avisa tan sot che n sëni ie y, metan l resultat de doi scansions un sëura l’auter, de capì sce l ie unì adurvà l medemo mëudl o nia. I studi de preparazion per l proiet à bele scumencià tl 2006 sun iniziativa dl diretëur dl Museum de Cavriana dut. Adalberto Piccoli. Piccoli ova bele scumencià a studië do sun la tofles tl 1976 y à laurà adum al dut. Alessandro Zanini dl Istitut talian de Preistoria y Protostoria de Firenze. Chisc doi studieusc à nce fat n “corpus” cumplet de duta la tofles enigmatiches che n à abinà nchin sën (bën 334), chël uel dì che l ie unì fat na sorta de catalogh ulache l ie unides nutedes su duta chësta tofles y danter chëstes iel sambën nce da udëi la tofles che ie dl Museum Ladin. La mostra che ie mo da udëi a Cavriana (Mantova) nchin ai 10 de dezëmber 2010 unirà fata nce a Manching tl Kelten Römer Museum da fauré nchin a lugio dl 2011. I respunsabli de chësc ultim museum se à bele sën cruzià de dumandé dò al Museum Ladin per l mprest dla tofles de Sotciastel. Per nrescì velch deplù sun chisc pec archeologics tan particuleres y misteriëusc, o per avëi na vijion sun duta la tofles de chëles che n ie nchin sën a cunescënza, possen nce cialé l sit: www.tavoletteenigmatiche.it
|