Novités
Presentaziun dl liber “Jì en Jeunn” ai 05.05.2006
“Jì en Jeunn” le pelegrinaje dles ploanies dla Val Badia en Jeunn
de Lois Craffonara
En vëndres, 5 de mà 2006, dales 6 da sëra, tl Museum Ladin Ćiastel de Tor
Chê ne la conësc pa nia la prozesciun sön Jeunn che vëgn fata por tradiziun bele da cënc´ de agn dai abitanc´ dla Val Badia. Le pelegrinaje ala dlijia dla Santa Crusc de Jeunn é deventè na componënta fondamentala dla vita religiosa y culturala di ladins de nosta valada. Chësta ê la rajun dla realisaziun de na mostra metüda a jì dal Museum Ladin Cπiastel de Tor tl 2003, en gaujiun di 500 agn da canche la prozesciun é gnüda documentada por le pröm iade, mo che é en realté bëgn cotan plü vedla. Inlaôta êl gnü inc´iarié le dot. Lois Craffonara de c´iarè dô ti archifs y de studié la storia dla prozesciun. Na pert di resultac´ scientifics é gnüs trac´ adöm te n pice codejel, publiché te trëi lingac, che â la funziun de acompagné le vijitadù tla mostra sciöche sostëgn didatich.
Porvia di resultac´ scientifics dër interessanc´ gnüs a löm ne n’é l’argomënt mai gnü sburlé da na pert. Les inrescides storiches é gnüdes aprofondides y, detail por detail, liades adöm te un n cheder su, tan da avëi al dedaincö na vijiun generala dla storia dla prozesciun. Al é bele gnü scrit y dit tröp, al é gnü realisé n gröm de films ti agn passà sön le fenomenn de chësta prozesciun, mo mai ne n’él gnü analisé la cossa cun na vijiun critica y te na maniera tan interdisciplinara. I c´iamps afrontà ne se limitëia nia mâ a informaziuns de archif o a notizies ciafades a usc da chi che tol pert bele da n gröm de agn ala prozesciun.
La linguistica, la storiografia, l’analisa dla prozesciun sciöche fenomenn religius y le confrunt cun d’atri pelegrinaji é les corones sön chëres che la publicaziun che porta le titul “Jì en Jeunn, die Wallfahrt der Gadertaler Pfarreien nach Säben” se basëia. Le liber é partì sö te de plü perts: la pröma é dedicada ala storia dla cristianisaziun de nosc raiun y al insediamënt dla Val Badia; la secunda al fenomenn dla prozesciun, al tëmp de süa orida y ales rajuns dl nasce de tröpes prozesciuns; le terz capitul reverda fac´ documentà dla storia movimentada dl “Jì en Jeunn”. Inultima vëgnel portè la trascriziun de tröc documënc´ lià a chësta tradiziun religiosa. Döt le laûr é acompagné da tröpes anotaziuns y spezificaziuns, n sëgn che le dot. Craffonara à laurè avisa se tolon a cör vigni argomënt tratè.
L Museum Ladin Ciastel de Tor à l plajëi da Ves envié ala prejëntaziun.